Duurzaamheid & Energie

De wereld transformeert naar een digitale economie en datacenters werken er hard aan om deze groei op een duurzame wijze te realiseren. Door de concentratie van IT in datacenters wordt er volop energie bespaard. Hierdoor is het energieverbruik van datacenters in Nederland beperkt tot 0,44% van het totale energieverbruik, ondanks het enorme gebruik van digitale diensten. 

De datacenter industrie is bij uitstek geschikt om energiebesparing te realiseren in de IT- sector. Datacenters zijn ‘purpose-build’ voor het zo efficiënt mogelijk faciliteren van IT- systemen. Door schaalgrootte besparen datacenters energiekosten voor koeling en voor het laten draaien van de apparatuur. Ook kunnen ze daardoor gebruik maken van de nieuwste, energie efficiënte apparatuur. Hierdoor is het elektriciteitsverbruik nagenoeg stabiel over een periode van 10 jaar, ondanks de toename van dataverkeer.

Als sector zetten wij ons elke dag in om de digitale economie verder te verduurzamen, met focus op groene stroom, energie en water efficiëntie en restwarmte hergebruik. Dit is een natuurlijke economische drijfveer want hoe minder resources een datacenter verbruikt, hoe lager de kosten en hoe sterker de concurrentiepositie. Daarom stappen datacenters vaak over op de laatste technologieën, de beste apparatuur en de nieuwste innovaties.

 

Energieverbruik datacenters

Onderzoek door het CBS toont aan dat datacenters in Nederland 3,7% van de elektriciteit verbruiken. Dit komt overeen met 0,44% van het totale energieverbruik in Nederland. 90% van die stroom wordt door DDA datacenters groen ingekocht (State of the Dutch Data Centers 2023).

Het CBS heeft in opdracht van de ministeries EZK en BZK toegang gekregen tot de leveringsadministraties van TenneT, Liander en aanverwante partijen. Zo is exact vastgesteld hoeveel elektriciteit in 2017-2020 is geleverd aan alle zelfstandige datacenters in Nederland. Dat bleek aanzienlijk minder dan eerder werd aangenomen.

Het huidige stroomverbruik van datacenters in Nederland komt neer op 3,7 miljard kilowattuur (TWh). Dat is 3,3% van het Nederlandse stroomverbruik. Kijkend naar het totale energieverbruik in Nederland, dat 3.024 Petajoule (PJ) bedraagt, verbruikt de datacenter sector omgerekend 13.32 PJ. Dat is 0,44% van het totaal energieverbruik.

Volgens jaarlijks terugkerend DDA-onderzoek kopen datacenters in Nederland inmiddels 88% van hun stroombehoefte duurzaam in. Datacenters leiden in het gebruik van duurzame energie t.o.v. bijna alle andere industrieën. De stroom wordt in zowel Nederland als daarbuiten ingekocht. Via het ‘Climate Neutral Data Centre Pact’ heeft de Europese datacenter sector gezamenlijk gepleit in 2030 klimaatneutraal te zijn. De verwachting is dat de Nederlandse datacenters dit al veel eerder bereiken. 

Volgens het Internationaal Energie Agentschap (IEA) verbruiken datacenters wereldwijd zo’n 220-320 TWh in 2021. Het IEA rapporteert dat datacenters en datatransmissie-netwerken elk goed voor ongeveer 1,1% van het wereldwijde elektriciteitsverbruik in 2021, net zoveel als in 2010. Dat is bijzonder aangezien sinds 2010 het aantal internetgebruikers is verdubbeld, en het internetverkeer met een factor 20 toenam. 

De reden hiervoor is dat door de concentratie van IT in datacenters het energieverbruik in die periode stabiel bleef en nauwelijks groeide. Door inefficiënte serverruimtes te verhuizen en verplaatsen naar professionele, grote en efficiëntere datacenters, is het energieverbruik een stuk efficiënter gemaakt. Dankzij deze besparingen en door gebruik van meer cloud-applicaties is het energieverbruik ondanks de enorme groei van internetverkeer min of meer gelijk gebleven.

Een goed voorbeeld hiervan is de Nederlandse Rijksoverheid die van meer dan 60 datacenters naar 5 ging, en daarmee haar energieverbruik halveerde. 

Door het aangaan van langdurende inkoopcontracten (PPA’s) zijn datacenters cruciale partijen om financiering van nieuwe wind- en zonneparken zonder subsidie rond te krijgen. Datacenters zijn stabiele grootverbruikers, en zijn daarbij belangrijke partners voor het initieel mogelijk maken van groene energie projecten zoals nieuwe windparken. Als een van de weinige sectoren zetten datacenters hier vol op in, en is de sector reeds dichtbij de einddoelen van het klimaatakkoord.

Datacenter restwarmte is zeer geschikt voor onze nieuwe warmte infrastructuur, waarbij een lokaal systeem gebruikmaakt van lokale warmtebronnen. Datacenters bevinden zich in de meeste grote steden en kunnen een lokaal warmtenet voorzien van duurzame warmte voor de gebouwde omgeving. Dit is op verschillende plaatsen al jaren operationeel en realiteit. In Amsterdam Science Park worden 1300 appartementen inmiddels verwarmd, in Eindhoven zo’n 40 kantoorgebouwen op de High Tech Campus, een zwembad, school en kweker in Aalsmeer en binnenkort komen daar zo’n 10.000 woningen bij in Groningen. Daarnaast zijn er zeer concrete plannen in Amsterdam Zuidoost, een bedrijvenpark bij Haarlem en een bedrijfsterrein bij Schiphol-Rijk. Dit zou echter veel meer kunnen zijn, als de nu nog belemmerende regelgeving hierover wordt aangepast.

Door nieuwe ontwikkelingen in de nieuwbouw, die veel energiezuiniger is, is de lagere temperatuur van de datacenter restwarmte, 25-30 ℃, perfect geschikt. Doordat de meeste datacenters groene stroom gebruiken, van de DDA-leden wordt 90% groen ingekocht, is datacenter restwarmte ook nog eens duurzaam opgewekt. Door de energie tweemaal te gebruiken is het een prachtig voorbeeld van de circulaire samenleving.

Als geheel geëlektrificeerde sector heeft de sector geen directe broeikasgasemissies. Alleen bij een onderbreking in de stroomlevering schakelen datacenters over op noodstroom. In Nederland zijn er relatief weinig storingen: gebruikers hadden in de afgelopen vijf jaar jaarlijks gemiddeld 24 minuten geen stroom. Gezien de sector geheel is geëlektrificeerd en bij veel bedrijven reeds 100% van de stroom uit duurzame bronnen komt, dit betreft de scope 1 en 2 emissies, voldoen veel bedrijven aan de Prestatieladder niveau 3.

40 sectoren werken samen met de overheid aan energiebesparing en CO2-reductie in het kader van het Energieakkoord en de Meerjarenafspraken energie-efficiëntie (MJA(3)/MEE). Al bijna 15 jaar doen datacenters hier actief aan mee en staan ze steevast in de top 5 van best presterende sectoren. Ook worden samen met RVO de Erkende Maatregelen Lijsten (EML) opgesteld en periodiek getoetst en uitgebreid. Qua efficiency, gemeten in PUE, staan Nederlandse datacenters aan de top in Europa. Nergens zijn de efficiency eisen zo strikt (PUE<1,2 in de MRA).

Met 55% van de beroepsbevolking thuis aan het werk, leunt Nederland extra hard op haar digitale infrastructuur. Al die miljoenen thuiswerkplekken worden immers door datacenters gefaciliteerd. Uit cijfers van het International Energy Agency blijkt dat het wereldwijde internetverkeer tussen februari en medio april 2020 met bijna 40% is gestegen. Met daarbij duidelijke duurzaamheidswinst: Nederland verbruikt 10% minder energie en stootte tot nu toe 5 Mton minder CO2 uit, terwijl het stroomverbruik van de datacenters zelf met slechts 1-4% steeg.

Het IEA ontdekte dat als iedereen die vanuit huis kan werken, dat één dag per week zou doen, het totale effect op de wereldwijde CO2-uitstoot een jaarlijkse daling van 24 miljoen ton (Mt) zou zijn – wat overeenkomt met het grootste deel van de jaarlijkse CO2-uitstoot van Groot-Londen.

De onderstaande energieverbruik gegevens per sector komen van het CBS en zijn uit 2021. 

De datacenter sector is één van de grotere industriële sectoren die reeds geheel is geëlektrificeerd en heeft daardoor geen directe broeikasgasemissies. Alleen bij een onderbreking in de stroomlevering schakelen datacenters over op eigen noodstroomvoorzieningen. In Nederland zijn er relatief weinig storingen op het stroomnet: gebruikers hadden in de afgelopen vijf jaar jaarlijks gemiddeld 24 minuten geen stroom (Netbeheer). De sector heeft daardoor een van de kleinste footprints in vergelijking tot andere sectoren: de Nederlandse Emissie Autoriteit (NEA) laat in haar cijfers van 2013-2020 zien dat de datacentercenter slechts 0,0063% van de CO2 uitstoot veroorzaakt.

Waterverbruik Datacenters

Het totale leidingwaterverbruik van sector Informatie en Communicatie – waar datacenters onder vallen – is 0,08% van het totale verbruik van Nederland

Volgens het CBS verbruikte Nederland in 2021 in totaal 1,2 miljard kubieke meter aan leidingwater. Het CBS heeft onderzocht dat het totale waterverbruik van de sector Informatie en Communicatie – waar datacenters onderdeel van zijn – op 1 miljoen kubieke meter uitkomt in 2021. Dat komt neer op 0,08% van het totale leidingwater verbruik in Nederland.
 
PWN heeft in maart 2021 aangegeven dat in hun leveringsregio (Noord-Holland) 0,6% van hun totale levering als koelwater wordt geleverd (onder andere aan datacenters maar ook andere partijen). Dit komt neer op 672 duizend m3 aan totaal industrie koelwater. In totaal levert PWN 112 miljard liter drinkwater. 


Door het concentreren van IT-apparatuur in datacenters kan er 
efficiënter gekoeld worden in vergelijking met kleinere serverruimtes. Datacenters hanteren hierin verschillende koelstrategieën.

Drinkwater gaat wettelijk altijd voor bij watertekorten

Er kunnen geen garanties worden gegeven dat er overal en altijd voldoende zoet water beschikbaar is. Bij ernstige watertekorten hanteren waterbeheerders de verdringingsreeks voor de verdeling van het beschikbare zoetwater. De verdringingsreeks geeft de rangorde van maatschappelijke behoeften aan, die bij de verdeling van het beschikbare water in acht wordt genomen. Drinkwater gaat altijd voor water voor de industrie. Volgens Drinkwaterplatform is het daarom ook zeer onwaarschijnlijk dat er door datacenters een drinkwater tekort ontstaat. 

Naar aanleiding van onjuiste nieuwsberichten over vermeende verdringing van datacenters ten aanzien van water, werd de Kamer gerustgesteld door het ministerie. Zie hier de beantwoording van de Kamervragen hierover op 12 april 2021 & 22 april 2021.

De verdringingsreeks bestaat uit vier categorieën. De rangorde van belangen binnen de categorieën 1 en 2 is op nationaal niveau vastgelegd. Binnen de categorieën 3 en 4 is op nationaal niveau geen rangorde vastgelegd. Binnen (maar niet tussen!) die categorieën kan bij provinciale verordening een verdere rangschikking plaatsvinden. Datacenters zijn in categorie 4 ingedeeld en hebben net als alle andere sectoren met hun afnames geen impact op de drinkwatervoorziening voor huishoudens (categorie 2). Zie dit verder in detail uitgelegd in het landelijke draaiboek Waterverdeling en Droogte van RWS.

De verdringingsreeks is opgenomen in onder meer de Tweede Nota Waterhuishouding. Met de inwerkingtreding van de Waterwet is dit voor het eerst wettelijk vastgelegd (artikel 2.9 van de Waterwet en artikel 2.1 van het Waterbesluit). 

Chemicaliën en datacenters

In een aantal media is in een aantal publicaties melding gemaakt van het gebruik van chemicaliën in het koelwater van datacenters en de lozing van dit water. Het verantwoordelijk hoogheemraadschap heeft hierop gereageerd en stelt dat er niets ongeoorloofds gebeurt.

Bij één datacenter in de Wieringerwerf wordt zout toegevoegd aan het ingevoerde drinkwater, om het te ontharden. Na het verdampingsproces is het concentraat dat overblijft dus zouter dan concentraat van origineel drinkwater. Er worden geen andere chemicaliën toegevoegd. Het hoogheemraadschap geeft aan dat er geen andere chemicaliën dan zout in het oppervlaktewater terecht komen. 

Het geeft ook aan dat de concentratie van die zouten in het geloosde water lager is dan de zoutaanwezigheid in de sloot waarop wordt geloosd. Het concentraat dat de datacenters lozen heeft geen invloed op de kwaliteit van de sloten. Daarom worden dergelijke lozingen vergund.

Schrijf je in voor onze nieuwsbrief

En blijf op de hoogte over het laatste datacenter nieuws!

Schrijf je in voor onze nieuwsbrief

Blijf op de hoogte van het laatste datacenter nieuws